Menu Sluiten

Toaltied – t Nij-joar- Tonko Ufkes

Ien dizze ‘Vannijs‘ stijt n foto met doarop “Veul zegen ien t Nijjoar”. t Is n foto moakt vlak bij Noorddiek [tussen Stad en Garmerwolde] mor de woorden passen ok overal ien t Westerketier. Voak spellen we “Nij-joar” vanwegen t woordbeeld: as noa de ‘lange ij’ meteen de letter ‘j’ komt, zigt dat der vremd uut en wordt t makkelk verkeerd uutsproken. Vandoar dus dat streepke der tussen.

Veel mensen denken dat t Westerketiers slim òfwiekt van t Hollands, mor meest bennen allent de klanken van de woorden aans. Ien de rubriek ‘Toaltied’ ging t al eerder over t opstel van Jan Sonius Swaagman (1805-1849) die as één van e eersten schreef over t verschoeven van klanken as t grote verschil tussen t Grunnegs en t Hollands. Zo zag Swaagman dat de Hollandse lange ‘aa-klaank’ ien ons toal amper veurkomt. Wij hemmen ien zo’n geval meest n ‘oa-klaank’ of n ‘ee-klaank’. Ien n veurbeeld riegje wordt dat:
Jaar                 joar
Klaar               kloar
Vandaar         vandoar
Zwaar             zwoar
Gaar               goar

Of die Hollandse ‘aa-klaank’ wordt n ‘ee-klaank’, ien n veurbeeld riegje wordt dat:
Paard             peerd
Staart             steert
Aardappel     eer(d)appel

Toch hemmen wij ien t Grunnegs / Westerketiers die ‘aa-klaank’ ien summege woorden, mor dan juust ien woorden woar ien t Hollands de klaank kört is. Ien n veurbeeld riegje wordt dat:
Zand               zaand
Hand              haand
Land               laand

Juust ien e landen om ons toe is die klaank ok kört, bv. ien t Engels is t: ‘sand, hand, land’ en ien t Duuts bennen t zulfs krekt dezulfde woorden. Traauwens ok ien Frieslaand is t hier n lange klaank, doar is t n lange ‘o-klaank’