Toaltied – Meert ruurt zien steert

Ien t jannewoarie nummer van t Duutse tiedschrift ‘Ostfriesland Magazin‘ gijt t vanòf bladziede 84 over t “schöfeln” bij winterdag van de femilie Kroon uut t dörp Bagband [even ten noord-oosten van de stad Leer]. Veur ons ien t Westerketier is t Platduutse woord ‘schöfeln’ makkelk te begriepen want t zit dicht aan tegen ons eigen woord: ‘scheuveln’. Ien t Hoogduuts wordt meest zeit ‘Eislaufen’ of ‘Schlittschuh laufen‘.

We zitten al weer n poar week ien meert, of – zo as ze vroeger zeden – ien meertmoand. Bij dizze moand heurt t riemke: “Meert ruurt zien steert.” Dit zulfde riemke bestijt ok ien t Hollands en dan valt op dat e verschillen ien toal niet groot bennen; ien elk woord veraandert allent de klinker: “Maart roert zijn staart.”

Om bij één zo’n klaank te blieven, die dubbele ee-klaank van de Grunneger woorden meert en steert wordt ien t Hollands n dubbele aa-klaank, dus maart en staart. Mor ien n aander Grunneger gezegde met die dubbele ee-klaank zien we wat biezunders: “Wel t kleine niet eert, is t grote niet weerd.” Ien t Hollands wordt dat: “Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd.”

Ien t Hollands is kozen veur ons Streektoalwoord ‘weerd.’ Misschien omdat t woord ‘weerd’ older is as ‘waard’, of omdat t op dizze menier toch riemt. Zukswat gebeurt ok bij de twee Grunneger riemwoorden: “lest – best.” Wij zeggen dat as de leste ien e rieg de beste is en beide woorden worden uutsproken met ons Grunneger è-klaank, de klaank die ok ien t woord ‘bèrre’ zit.

t Woord “lest” zit dus ok ien t Hollands, mor allent nog ien olde, vaste uutdrukkengen zo as: “lest – best” of “ten langen leste.” Ons buren an weerskanten bruken t woord “lest / letzt” wel geregeld. Dus kin Reinhard Mey zingen over n ‘letztes Glas im Stehen,’ en kinnen ze ien Frieslaand zeggen: “earst is meast en lest is best.”

Tonko Ufkes