Menu Sluiten

Over t Westerketiers

Het Westerketier is de streek tussen Frieslaand, Drenthe en t Reitdiep, de toal van dit hiele gebied numen we t "Westerketiers". Achter dizze regel zit geliek al de wereld an toal:

‘Reitdiep' is hier vanzulf t mooiste woord omdat t olle Westerketierder woord ‘reit' [= riet] zulfs overnommen is ien e noam. De dichter Jelte Dijkstra (Griepskerk 1879 – Stad 1946) bruukte het woord nog geregeld, wij zeggen nou meest ‘riet'. Ien Noord-Grunnen zeggen ze van ‘rait', met de ai klaank, n klaank die bij ons eileks niet veurkomt.

De meeste woorden binnen overal ien t Westerketier geliek, mor geregeld is e klaank aans: denk an oe / uu bij b.v. ‘broene stoet / brune stuut'. n Aander veurbeeld is de oo / oe bij b.v. ‘school / schoel'. Dat zo'n klinker aans wordt numen we n "klankwet"; t geft aan hoe of n klaank verschoeft / verschuft / verschoft enz. Klankwetten zitten ien n streektoal mor ok ien n standoardtoal. Woar wij zeggen van Westerketier en Frieslaand zeggen ze ien Noord-Grunnen van Westerketair en Fraislaand, dus ie / ai. Bekend is t verschil tussen de kwietnieters en de kwaitnaiters, elk an n kaant van t Reitdiep.

De meeste woorden binnen,  binnen t Westerketier geliek, al verschilt sums de klaank van noord noar zuud of van oost noar west. n Mooi veurbeeld van dizze "klankwet" is n bepoalde ee klaank: ien t noorden (Griepskerk, Kommerziel enz.) zeggen ze ‘met blote bienen op e stienen', noar t zuden wordt dat ‘met blote benen op e stenen'. Dizze klaank lopt ok van oost noar west; ien t Duuts, Noord-Grunnegs, Westerketiers, Fries en Engels is t woord ‘been': Bein, bain, been / bien, bien, bone. Bij t woord ‘steen' gijt dat vanzulf krekt zo: Stein, stain, steen / stien, stien, stone.